Mostovi koji spajaju Italijane i Srbe

Italijansko-srpsko udruženje „Oltre il mare“ iz Rima objavilo je tokom nedelje Letopis srpsko kulturno-umetničkog društva „Pontes – Mostovi“ iz Trsta. Ovo je verovatno prva knjiga u Italiji, koja je napisana o jednom srpskom kulturno-umetničkom društvu iz dijaspore. Knjigu su napisali članovi SKUD „ Pontes – Mostovi“, a priredila je dr Radmila Mila Mihajlović, istoričar i ekspert za istorijske odnose između Italije i Srbije i kulturno pamćenje.

„Nauka je potvrdila da unutar većinskog okruženja, jedna malena zajednica različitog jezika i kulture – poput srpske u Trstu – može da opstane, ukoreni se i razvije, samo pod određenim uslovima, odnosno, ukoliko joj se omogući i životunutar svetovnih institucija nacionalnog karaktera. Samo unutar takvih institucija, kakva je i SKUD „Pontes – Mostovi“, moguće je očuvanje i razvoj kulturnog identiteta manjinske zajednice u stranom većinskom okruženju“, govori pohvalno o srpskom društvu iz Trsta doktor Mila Mihajlović.

Ovaj letopis je podržalo Ministarstvo spoljnih poslova Srbije i u njegovom uvodu Ivana Stojiljković, generalni konzul Republike Srbije u Trstu naglašava da je nasleđe Srba u Trstu dokaz da diplomatski odnosi srpskog i italijanskog naroda, iako zvanično obeležavaju 142 godine, traju najmanje tri veka unazad.

“ SKUD “Mostovi” već čitavu deceniju prenosi vrednosti srpske kulturne baštine, kako svojim članovima, tako i svim poštovaocima njihovog rada, među kojima je veliki broj Italijana. Ovo veoma brojno društvo, svojim sadržajnim aktivnostima tokom cele godine okuplja Srbe iz dijaspore, ali i Italijane i sve one koji žele bolje da upoznaju srpski narod, tradiciju i kulturu. Takođe, smatra se veoma zaslužnim za obrazovanje omladine srpske dijaspore, novih generacija koje treba još vekovima na ovim prostorima da budu čuvar srpskog identiteta i snažne, neprekidne veze sa maticom Srbijom. Most koji će, bez obzira na sve prepreke i bujice, još dugo stajati čvrsto, onakav kakav je izgrađen pre tri veka i koji će našem narodu olakšati put u oba pravca”, istakla je naša konzulka.

Srbi su u Trst počeli masovnije da se doseljavaju početkom 18. veka privučeni širokim mogućnostima poslovanja, nakon što je 1717. godine austrijski car Karlo VI proglasio slobodu plovidbe po Jadra¬nu, a dve godine kasnije proglasio Trst za slobodnu luku. Za samo neko¬liko decenija, u Trst se doselilo preko 150 srpskih porodica. Došli su iz Hercegovine, iz Bosne i Dalmacije, iz Slavonije, Baranje, Srema, Bačke i Banata, iz Boke Kotorske i iz Crne Gore, da bi sve do prvih decenija XX veka bili pokretač i motor ekonomskog razvoja ovog dela Ev-rope, a sebe ugradili u trgovačku slavu i kulturu grada.

Srbi imaju svoju crkvu, parohiju, školu, biblioteku i dvadesetak palata naših nekad uspešnih ljudi. Danas, srpska zajednica u Trstu sa svojih desetak hiljada regularnih useljenika, najbrojnija je manjinska grupa u Trstu i najveća srpska grupa¬cija u Italiji. Skoro svi pripadaju novom useljeničkom talasu koji je započeo 90-tih godina prošlog veka i još uvek traje. Novi odnos drža¬ve matice prema dijaspori dao je podstreka srpskoj zajednici u Trstu i poslednjih desetak godina ona se naglo budi i potvrđuje kao jedinstvena nacionalna ekstrateritorijalna kulturna baština i značajan ljudski i ekonomski resurs, kako matice, tako zemlje domaćina.

„SKUD „Pontes – Mostovi“ izniklo je iz redova mlade srpske zajednice u Trstu, nastale na osnovama i u okviru slavne Srpske pravoslavne crkvene opštine. Turbolentne godine poslednje decenije XX veka pokrenule su novi useljenički talas prema Italiji koji još uvek traje. Zvanično je osnovano 8. maja 2008. s namerom da postigne nekoliko, međusobno veoma bliskih, ciljeva: očuvanje, unapređenje i predstavljanje srpske narodne i autorske kulture u većinskom okruženju italijanskog društva i kulture. Kulturno-umetničko društvo trebalo je da bude instrument podizanja i uspostavljanja „mostova“ između starog i novog kulturnog miljea, čime je trebalo da olakša integraciju članova srpske zajednice u novu sredinu. Da bi se to postiglo, bilo je neophodno predstaviti se većinskom okruženju drugačijeg jezika, vere i kulture na najbolji mogući način. U tom smislu, aktivnosti „Pontesa“ su se konkretizovale prvenstveno u formiranju folklorne sekcije i u organizovanju kulturnih manifestacija čiji su protagonisti srpski umetnici u Italiji”, pišu autori ovog letopisa.

Folklorna sekcija „Pontes-Mostova“ je najbrojnija. Trenutno broji više od 100 članova podeljenih u pet igračkih grupa: veterani, prvi ansambl, pripremni ansambl, dečiji ansambl, i školica folk¬lora. Tu su i dve pevačke grupe – ženska i muška. Prva je nastala žen¬ska pevačka grupa, a od skora je formirana i muška. Skoro da nema porodice srpskih doseljenika u Trstu koja nije uzela učešća u radu ovog srpskog kulturno-umetničkog društva.

Zahvaljujući velikom entuzijazmu članova, za vrlo kratko vreme „Pontes-Mostovi“ je postao poznat po kvalitetu folklornog ansambla i oprobao se na mnogim kulturnim manifestacijama ne samo u Italiji, već i u Sloveniji, Austriji, Hrvatskoj i Srbiji, kao i na festivalima u Češkoj, Švajcarskoj, Francuskoj, Španiji i Mađarskoj. Na 22. Evropskoj smotri folklora u Portorožu, SKUD „Pontes-Mostovi“ je osvojio srebrnu plaketu.

Deo scenskog izražavanja je uvek i gluma, scenska igra koja prati svaku predstavu i manifestaciju. Tako i SKUD „Pontes – Mostovi“ ima svoje glumačke talente, spremne da s ljubavlju i srcem tumače tipične likove iz srpske narodne tradicije. Grupa je brojna, ali izdvajamo one koji su ostavili najdubljeg traga u povesti društva i čije se dosetke i gegovi stalno prepričavaju. To su, svakako, popularni par, baka i deka, čije likove maestralno tumače Draško Stojanovića i Saša Pajkić, ali i neodoljivi „gazda Joca“ sjajnog Lazara Rajkovića.

Čelnici društva su danas predsednik Dragana Antonijević, potpredsednik Biljana Klepić, sekretar Jovan Sovilj, umetnički rukovodioci Nikola Sovilj i Aleksandra Vujović. SKUD Pontes Mostovi je i jedan od članova osnivača udruženja „Savez Srba u Italiji“ iz Vićence. Rukovodioci i članovi su svojim pričama ispisali stranice Letopisa, a priredila ih je dr MilaMihajlović, koja je doktorirala u Beogradu sa temom „Kulturno pamćenje tršćanskih Srba“ na Univerzitetu „Džon Nezbit“.

„Bilo je zadovoljstvo sarađivati sa upravom i članovima SKUD „Pontes – Mostovi“. Bio je to rad dug, naporan i složen. Svakodnevnim ponavljanjem procesa života unutar takvih institucija, kodifikuje se društveno pamćenje i pretvara u kulturno, formira se duhovna prepoznatljivost i dominantni moral manjinske grupe, pa se ona, baš tim svojim specifičnostima, nameće većinskom okruženju koje počinje da je prepoznaje, prihvata i uvažava, videći je i kao dodatnu vrednost svoje vlastite, većinske kulture. Tako su naši „Pontes – Mostovi“ postali čvrsta spona koja spaja Italijane i Srbe i omogućava im da složno žive na prostorima Trsta i Evrope“, kaže dr Radmila Mila Mihajlović.

Marko Lopušina

Izvor:  Mostovi koji spajaju Italijane i Srbe – Naši u svetu (nasiusvetu.com)